Μέγας Βασίλειος

Ο Άγιος Βασίλειος, γεννημένος το 330μ.Χ. στη Νεοκαισάρεια του Πόντου από γονείς ευγενείς με δυνατό χριστιανικό φρόνημα, έμελλε να γίνει Μέγας πνευματικός διδάσκαλος και κορυφαίος θεολόγος και Πατέρας της Εκκλησίας, αφού η χριστιανική του ανατροφή και η πνευματική του πορεία τον οδήγησαν στην Θεία θεωρεία του Αγίου Ευαγγελίου, και στην αυστηρή ασκητική ζωή, παράλληλα με το ποιμαντικό, παιδαγωγικό και φιλανθρωπικό του έργο.

Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν καθηγητής ρητορικής στη Νεοκαισάρεια και η μητέρα του Εμμέλεια απόγονος οικογένειας Ρωμαίων αξιωματούχων. Στην οικογένεια εκτός από το Βασίλειο υπήρχαν άλλα οκτώ παιδιά. Μεταξύ αυτών, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο Όσιος Ναυκράτιος ασκητής και θαυματουργός, η Οσία Μακρίνα και ο Άγιος Πέτρος, Επίσκοπος Σεβαστείας. 

Τα πρώτα γράμματα, τού τα δίδαξε ο πατέρας του. Συνέχισε τις σπουδές του στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα. Εκεί σπούδασε γεωμετρία, αστρονομία, φιλοσοφία, ιατρική, ρητορική και γραμματική. Οι σπουδές του διήρκησαν τεσσεράμισι χρόνια. Η ασκητική του ζωή ξεκίνησε ήδη από τα χρόνια όπου φοιτούσε στην Αθήνα. Ο σοφός δάσκαλος του Εύβουλος εντυπωσιασμένος από την αυστηρή νηστεία, του Άγίου, και μετά την παραίνεση του, λέγεται ότι έγινε Χριστιανός.

Συμφοιτητές του ήταν και δύο νέοι που έμελλε να διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο στην ιστορία. Ο ένας, φωτεινό ο Άγιος και Μέγας Πατέρας της Εκκλησίας ο Θεολόγος Γρηγόριος και ο άλλος μελανό στον αντίποδα, προδότης του Ιησού, ειδωλολάτρης και διώκτης των Χριστιανών, ο Ιουλιανός ο Παραβάτης. Κατά την διάρκεια αυτών των ετών, ο Άγιος Βασίλειος και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ανέπτυξαν μεγάλη και ισχυρή φιλία. Ταυτόχρονα με τις σπουδές τους, είχαν  ιεραποστολική δράση. Διοργάνωναν  χριστιανικές συγκεντρώσεις, στις οποίες ανέλυαν θρησκευτικά ζητήματα. Ίδρυσαν επίσης και τον πρώτο φοιτητικό χριστιανικό σύλλογο.

Επέστρεψε στην Καισαρεία το καλοκαίρι του 356μ.Χ. και συνεχίζοντας την παράδοση του πατέρα του, έγινε καθηγητής της ρητορικής. Το 358 μ.Χ. επηρεασμένος από το θάνατο του αδερφού του μοναχού Ναυκρατίου, καθώς και με την παρότρυνση της αδερφής του Μακρίνας, βαπτίζεται Χριστιανός, και αποφασίζει να αφιερώσει τον εαυτό του στην ασκητική πολιτεία. Αποσύρθηκε λοιπόν σε ένα κτήμα της οικογενείας του στον Πόντο. Χαρακτηριστικό της μεγαλοψυχίας του είναι, ότι μετά την βάπτιση του δώρισε στους φτωχούς και στην εκκλησία το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους ξεκινά ένα οδοιπορικό σε γνωστά κέντρα ασκητισμού της Ανατολής, Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία, επιθυμώντας να συναντήσει πολλούς ασκητές και μοναχούς για να γνωρίσει τον τρόπο ζωής τους.  Όταν γύρισε στο Πόντο από το ταξίδι αυτό, μοίρασε και την υπόλοιπη περιουσία του και αποσύρθηκε στο κτήμα του επιθυμώντας να ζήσει πλέον ως μοναχός. Εκεί έγραψε τους: «Κανονισμούς δια τον Μοναχικόν βίον», κανόνες που ρυθμίζουν την ζωή στα μοναστήρια μέχρι τις μέρες μας. Με την υψηλή του κατάρτιση στην Ορθόδοξη Πίστη και τον ασκητικό, θαυμαστό του βίο, η φήμη του Αγίου Βασιλείου εξαπλώθηκε με τον καιρό σε όλη την Καππαδοκία. Έτσι και ο Μητροπολίτης της Καισαρείας Ευσέβιος πραγματοποιώντας την Θεία Βούληση αλλά και αυτή των χριστιανών της περιοχής, χειροτόνησε το 364 μ.Χ. τον Άγιο Βασίλειο πρεσβύτερο. Το 370 μ.Χ., μετά τον θάνατο του Ευσεβίου και σε ηλικία 41 ετών, τον διαδέχθηκε ο Άγιος Βασίλειος στην επισκοπική έδρα, με τη συνδρομή τού Ευσεβίου επισκόπου Σαμοσάτων και του Γρηγορίου επισκόπου Ναζιανζού. Επίσκοπος πλέον, ο Άγιος Βασίλειος αντιμετώπισε την προσπάθεια του Αυτοκράτορα Ουάλη να επιβάλει τον Ομοιανισμό (ρεύμα του Αρειανισμού), επικοινωνώντας μέσω επιστολών με τον Μέγα Αθανάσιο, Πατριάρχη Αλεξανδρείας και τον Πάπα Ρώμης Δάμασο. Στον τόπο του ,στην περιφέρεια της δικής του ποιμαντικής ευθύνης είχε να αντιμετωπίσει την έντονη παρουσία του αρειανικού στοιχείου και άλλων κακοδοξιών. Από τις επιστολές του  φαίνονται οι προσπάθειες που κατέβαλε για την καταπολέμηση της σιμωνίας των επισκόπων, για την ανάδειξη άξιων κληρικών στο ιερατείο, καθώς και για την πιστή εφαρμογή των ιερών κανόνων από όλους τους πιστούς και φανερώνεται επίσης η ποιμαντική φροντίδα στα αποκομμένα και περιθωριοποιημένα μέλη της Εκκλησίας.

Στην οικουμενική Εκκλησία ο Μέγας Βασίλειος ουσιαστικά αναλαμβάνει τα πνευματικά ηνία από το Μέγα Αθανάσιο, ο οποίος γηραιός πλέον, αποσύρεται από την ενεργό δράση. Εργάζεται συνεχώς για την επικράτηση των ορθόδοξων χριστιανικών αρχών και υπερασπίζεται με σθένος το δογματικό προσανατολισμό της Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας.

Ο Άγιος Βασίλειος, βοηθούσε πάντοτε τους αδικημένους και κουρασμένους, τους πεινασμένους και τους αρρώστους, ανεξάρτητα από το γένος, τη φυλή και το θρήσκευμα. Έτσι το όραμά του το έκανε πραγματικότητα ιδρύοντας ένα πρότυπο και για τις μέρες μας κοινωνικό και φιλανθρωπικό σύστημα, τη «Βασιλειάδα». Ένα ίδρυμα που λειτουργούσε νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο και ξενώνας για την φροντίδα και ιατρική περίθαλψη των φτωχών αρρώστων και ξένων. Τις υπηρεσίες του τις πρόσφερε το ίδρυμα δωρεάν σε όποιον τις είχε ανάγκη. Το προσωπικό του ιδρύματος αυτού ήταν εθελοντές που προσφέρανε την εργασία για το καλό του κοινωνικού συνόλου. Ήταν ένα πρότυπο και σε άλλες επισκοπές  και στους πλουσίους ένα μάθημα να διαθέτουν τον πλούτο τους με ένα αληθινά χριστιανικό τρόπο. Πραγματικά είναι άξιο θαυμασμού η έμπνευση που είχε ο Άγιος Βασίλειος ,τον 4^οαιώνα μ.Χ. να ιδρύσει και να λειτουργήσει ένα τέτοιο ίδρυμα - πρότυπο.

Καταπονημένος από την μεγάλη δράση που ανέπτυξε σε τόσους πολλούς τομείς ,εναντίον των διαφόρων κακοδοξιών και ειδικά της αιρέσεως του Αρειανισμού, μη διστάζοντας πολλές φορές να αντιταχθεί με την εκάστοτε πολιτική εξουσία, με όπλα του την πίστη και την προσευχή, με τα κηρύγματα και τους λόγους του, με τα πολλά ασκητικά και παιδαγωγικά συγγράμματα, καθώς και την ασκητική ζωή του ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας παραδίδει το πνεύμα στο Θεό την 1^η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ. σε ηλικία 49 ετών. Ο θάνατός του βυθίζει στο πένθος όχι μόνο το ποίμνιό του αλλά και όλο το χριστιανικό κόσμο της Ανατολής. Στην κηδεία του συμμετέχει και ένα πλήθος ανομοιογενές από άποψη θρησκευτικής και εθνικής διαφοροποιήσεως. Το υψηλής σημασίας θεολογικό και δογματικό του έργο καθώς και η λειτουργική και πρωτότυπη ανθρωπιστική του δράση, είναι η μεγάλη παρακαταθήκη που μας άφησε. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία την 1^ην Ιανουαρίου.  Από το 1081μ.Χ. ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης Ιωάννης Μαυρόπους (ο από Ευχαΐτων) θέσπισε έναν κοινό εορτασμό των Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Ιωάννη του Χρυσοστόμου και Γρηγορίου του Θεολόγου, στις 30 Ιανουαρίου, ως προστατών των γραμμάτων και της παιδείας.

Με σοφία, στο απολυτίκιο του αναφέρεται η φράση «... τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας...». Και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στον Επιτάφιο για τον καλό και Μέγα φίλο του Άγιο Βασίλειο, αποδίδει σ' αυτόν, με την ποιητική και βαθιά στοχαστική ματιά του, το χαρακτηρισμό «παιδαγωγός της νεότητος»

Το Βλογημένο Μαντρί

Φώτης Κόντογλου

Το Βλογημένο Μαντρί

«Έργα», τ. Α'

 Κάθε χρόνο ο Άγιος Βασίλης τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς γυρίζει από χώρα σε χώρα κι από χωριό σε χωριό, και χτυπά τις πόρτες για να δει ποιος θα τον δεχτεί με καθαρή καρδιά. Μια χρονιά λοιπόν, πήρε το ραβδί του και τράβηξε. Ήτανε σαν καλόγερος ασκητής, ντυμένος με κάτι μπαλωμένα παλιόρασα, με χοντροπάπουτσα στα ποδάρια του και μ’ ένα ταγάρι περασμένο στον ώμο του. Γι αυτό τον παίρνανε για διακονιάρη και δεν τ’ ανοίγανε την πόρτα. Ο Άγιος Βασίλης έφευγε λυπημένος, γιατί έβλεπε την απονιά των ανθρώπων και συλλογιζότανε τους φτωχούς που διακονεύουνε, επειδής έχουνε ανάγκη, μ’ όλο που αυτός ο ίδιος δεν είχε ανάγκη από κανέναν, κι ούτε πεινούσε, ούτε κρύωνε.

Αφού βολόδειρε(1) από δω κι από κει, κι αφού πέρασε από χώρες πολλές κι από χιλιάδες χωριά και πολιτείες, έφταξε στα ελληνικά τα μέρη, πού ’ναι φτωχός κόσμος. Απ’ όλα τα χωριά πρόκρινε τα πιο φτωχά, και τράβηξε κατά κει, ανάμεσα στα ξερά βουνά που βρισκόντανε κάτι καλύβια, πεινασμένη λεμπεσουριά(2).

Περπατούσε νύχτα κι ο χιονιάς βογκούσε, η πλάση ήτανε πολύ άγρια. Ψυχή ζωντανή δεν ακουγότανε, εξόν από κανένα τσακάλι που γάβγιζε.

Αφού περπάτηξε κάμποσο, βρέθηκε σ’ ένα απάγκιο που έκοβε ο αγέρας από ’να μικρό βουνό, κι είδε ένα μαντρί κολλημένο στα βράχια. Άνοιξε την αυλόπορτα που ήτανε κανωμένη από άγρια ρουπάκια(3) και μπήκε στη μάντρα. Τα σκυλιά ξυπνήσανε και πιάσανε και γαβγίζανε. Πέσανε απάνω του να τον σκίσουνε˙ μα, σαν πήγανε κοντά του, σκύψανε τα κεφάλια τους και σερνόντανε στα ποδάρια του, γλείφανε τα χοντροπάπουτσά του, γρούζανε φοβισμένα και κουνούσανε παρακαλεστικά τις ουρές τους.

Ο Άγιος σίμωσε στο καλύβι του τσομπάνου και χτύπησε την πόρτα με το ραβδί του και φώναξε:

«Ελεήστε με, χριστιανοί, για τις ψυχές των αποθαμένων σας! Κι ο Χριστός μας διακόνεψε σαν ήρθε σε τούτον τον κόσμο!».

Η πόρτα άνοιξε και βγήκε ένας τσομπάνης, παλικάρι ως εικοσιπέντε χρονώ, με μαύρα γένια˙ και δίχως να δει καλά καλά ποιος χτυπούσε την πόρτα, είπε στο γέροντα:

«Πέρασε μέσα στ’ αρχοντικό μας να ζεσταθείς! Καλή μέρα και καλή χρονιά!».

Αυτός ο τσομπάνης ήτανε ο Γιάννης ο Μπάικας, που τον λέγανε Γιάννη Βλογημένον, άνθρωπος αθώος σαν τα πρόβατα που βόσκαγε, αγράμματος ολότελα.

Μέσα στην καλύβα έφεγγε με λιγοστό φως ένα λυχνάρι. Ο Γιάννης, σαν είδε στο φως πως ο μουσαφίρης ήτανε γέροντας καλόγερος, πήρε το χέρι του και τ’ ανασπάστηκε και τό ’βαλε απάνω στο κεφάλι του. Ύστερα φώναξε και τη γυναίκα του, ως είκοσι χρονώ κοπελούδα, που κουνούσε το μωρό τους μέσα στην κούνια. Κι εκείνη πήγε ταπεινά και φίλησε το χέρι του γέροντα, κι είπε:

«Κόπιασε, παππού, να ξεκουραστείς».

Ο Άγιος Βασίλης στάθηκε στην πόρτα και βλόγησε το καλύβι κι είπε:

«Βλογημένοι νά ’σαστε, τέκνα μου, κι όλο το σπιτικό σας! Τα πρόβατά σας να πληθαίνουν ως του Ιώβ μετά την πληγήν και ως του Αβραάμ και ως του Λάβαν! Η ειρήνη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού να είναι μαζί σας!».

Ο Γιάννης έβαλε ξύλα στο τζάκι και ξελόχισε(4) η φωτιά. Ο Άγιος απίθωσε σε μια γωνιά το ταγάρι του, ύστερα έβγαλε το μπαλωμένο το ράσο του κι απόμεινε με το ζωστικό του. Τον βάλανε κι έκατσε κοντά στη φωτιά, κι η γυναίκα τού ’βαλε και μια μαξιλάρα ν’ ακουμπήσει.

Ο Άγιος Βασίλης γύρισε κι είδε γύρω του και ξανάπε μέσα στο στόμα του:

«Βλογημένο νά ’ναι τούτο το καλύβι!».

Ο Γιάννης μπαινόβγαινε, για να φέρει τό ’να και τ’ άλλο. Η γυναίκα του μαγείρευε. Ο Γιάννης ξανάριξε ξύλα στη φωτιά.

Μονομιάς φεγγοβόλησε το καλύβι με μιαν αλλιώτικη λάμψη και εφάνηκε σαν παλάτι. Τα δοκάρια σαν νά ’τανε μαλαμοκαπνισμένα, κι οι πυτιές(5) που ήτανε κρεμασμένες σαν να γινήκανε χρυσά καντήλια, και τα τυροβόλια κι οι καρδάρες και τ’ άλλα τα σύνεργα που τυροκομούσε ο Γιάννης, λες κι ήτανε διαμαντοκολλημένα. Και τα ξύλα που καιγόντανε στη φωτιά ευωδιάζανε σαν μοσκολίβανο και δεν τρίζανε, όπως τρίζανε τα ξύλα της φωτιάς, παρά ψέλνανε σαν τους αγγέλους πού ’ναι στον Παράδεισο.

Ο Γιάννης ήτανε καλός άνθρωπος, όπως τον έφτιαξε ο Θεός.

Φτωχός ήτανε, είχε λιγοστά πρόβατα, μα πλούσια καρδιά : «Τη πτωχεία τα πλούσια!». Ήτανε αυτός καλός, μα είχε και καλή γυναίκα. Κι όποιος τύχαινε να χτυπήσει την πόρτα τους, έτρωγε κι έπινε και κοιμότανε. Κι αν ήτανε και πικραμένος, έβρισκε παρηγοριά. Γι αυτό κι ο Άγιος Βασίλης κόνεψε στο καλύβι τους, ξημερώνοντας Πρωτοχρονιά, παραμονή της χάρης του, κι έδωσε την ευλογία του.

Κείνη τη νύχτα τον περιμένανε όλες οι πολιτείες και τα χωριά της οικουμένης, αρχόντοι, δεσποτάδες κι επίσημοι ανθρώποι, πλην εκείνος δεν πήγε σε κανέναν τέτοιον άνθρωπο, παρά πήγε στο μαντρί του Γιάννη του Βλογημένου.

Σαν βολέψανε τα πρόβατα, μπήκε μέσα ο Γιάννης και λέγει στο γέροντα:

«Γέροντα, μεγάλη χαρά έχω απόψε που ήρθες, ν’ ακούσουμε κι εμείς κανένα γράμμα, γιατί δεν έχουμε εκκλησία κοντά μας, μήτε καν ρημοκλήσι. Εγώ αγαπώ πολύ τα γράμματα της θρησκείας μας, κι ας μην τα καταλαβαίνω, γιατί είμαι ξύλο απελέκητο. Μια φορά μας ήρθε ένας γέροντας Αγιονορίτης και μας άφησε τούτη την αγιωτική φυλλάδα, κι αν λάχει να περάσει κανένας γραμματιζούμενος καμιά φορά, τον βάζω και τη διαβάζει. Εγώ όλα όλα τα γράμματα που ξέρω είναι τρία λόγια που τά ’λεγε ένας γραμματιζούμενος, που έβγαζε λόγο στο χωριό, δυό ώρες από δω, κι από τις πολλές φορές που τά ’λεγε, τυπωθήκανε στη θύμησή μου. Αυτός ο γραμματικός έλεγε και ξανάλεγε : “Σκώνιτι ου μήτηρ του κι τουν ανισπάζιτι κι του λέγ’ : Τέκνου μου! Τέκνου μου!”. Αυτά τα γράμματα ξέρω…».

Ήτανε μεσάνυχτα. Ο αγέρας βογγούσε. Ο Άγιος Βασίλης σηκώθηκε απάνου και στάθηκε γυρισμένος κατά την ανατολή κι έκανε το σταυρό του τρεις φορές. Ύστερα έσκυψε και πήρε από το ταγάρι του μια φυλλάδα κι είπε:

«Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε, νυν και αει και εις τους αιώνας των αιώνων!».

Ο Γιάννης πήγε και στάθηκε από πίσω του και σταύρωσε τα χέρια του. Η γυναίκα του βύζαξε το μωρό και πήγε κι εκείνη και στάθηκε κοντά στον άντρα της.

Κι ο γέροντας είπε το «Θεός Κύριος» και τ’ απολυτίκιο της Περιτομής «Μορφήν αναλλοιώτως ανθρωπίνην προσέλαβες», χωρίς να πει και το δικό του τ’ απολυτίκιο, που λέγει : «Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου». Έψελνε γλυκά και ταπεινά, κι ο Γιάννης κι η Γιάνναινα τον ακούγανε με κατάνυξη και κάνανε το σταυρό τους. Κι είπε ο Άγιος Βασίλης τον όρθρο και τον κανόνα της εορτής «Δεύτε λαοί, άσωμεν», χωρίς να πει το δικό του κανόνα «Σου την φωνήν έδει παρείναι, Βασίλειε». Κι ύστερα είπε όλη τη λειτουργία κι έκανε απόλυση.

Καθίσανε στο τραπέζι και φάγανε, ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, ο Γιάννης ο Βλογημένος, η γυναίκα του κι ο μπάρμπα - Μάρκος ο Βουβός, που τον είχε συμμαζέψει ο Γιάννης και τον βοηθούσε.

Και, σαν αποφάγανε, έφερε η γυναίκα τη βασιλόπιτα και την έβαλε απάνω στο σοφρά. Κι ο Άγιος Βασίλης πήρε το μαχαίρι και σταύρωσε τη βασιλόπιτα κι είπε:

«Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος!».

Κι έκοψε το πρώτο το κομμάτι κι είπε: «του Χριστού», έκοψε το δεύτερο κι είπε: «της Παναγίας», κι ύστερα έκοψε το τρίτο και δεν είπε: «του Αγίου Βασιλείου», αλλά είπε: «του νοικοκύρη του Γιάννη του Βλογημένου!».

Πετάγεται ο Γιάννης και του λέγει:

«Γέροντα, ξέχασες τον Αι-Βασίλη!».

Του λέγει ο Άγιος:

«Αλήθεια, τον ξέχασα!».

Κι έκοψε ένα κομμάτι κι είπε:

«Του δούλου του Θεού Βασιλείου!».

Ύστερα έκοψε πολλά κομμάτια, και σε κάθε ένα που έκοβε έλεγε: «της νοικοκυράς», «του μωρού», «του δούλου του Θεού Μάρκου του μογιλάλου(6)», «του σπιτιού», «των ζωντανών», «των φτωχών».

Λέγει πάλι ο Γιάννης στον Άγιο:

«Γέροντα, γιατί δεν έκοψες για την αγιοσύνη σου;».

Του λέγει ο Άγιος:

«Έκοψα, ευλογημένε!».

Μα ο Γιάννης δεν κατάλαβε τίποτα, ο καλότυχος!

Έστρωσε η γυναίκα, για να κοιμηθούνε. Σηκωθήκανε να κάνουνε την προσευχή τους. Ο Άγιος Βασίλης άνοιξε τις απαλάμες του κι είπε την δική του την ευχή, που τη λέγει ο παπάς στη λειτουργία:

«Κύριος ο Θεός μου, οίδα ότι ουκ ειμι άξιος, ουδέ ικανός, ίνα υπό την στέγην εισέλθης του οίκου της ψυχής μου…».

Σαν τελείωσε την ευχή κι ετοιμαζόντανε να πλαγιάσουνε, του λέγει ο Γιάννης :

«Εσύ, γέροντα, που ξέρεις τα γράμματα, πες μας σε ποιά παλάτια άραγες πήγε απόψε ο Αι-Βασίλης; Οι αρχόντοι κι οι βασιλιάδες τί αμαρτίες μπορεί νά ’χουνε; Εμείς οι φτωχοί είμαστεν αμαρτωλοί και κακορίζικοι, επειδής η φτώχεια μας κάνει να κολαζόμαστε!».

Ο Άγιος Βασίλης δάκρυσε. Σηκώθηκε πάλι απάνω, άπλωσε τις απαλάμες του και ξαναείπε την ευχή αλλιώτικα:

«Κύριε ο Θεός μου, οίδας ότι ο δούλος Ιωάννης ο απλούς εστιν άξιος και ικανός, ίνα υπό την στέγην αυτού εισέλθης, ότι νήπιος υπάρχει, και των τοιούτων εστίν η βασιλεία των ουρανών…».

Και πάλι δεν κατάλαβε τίποτα ο Γιάννης ο καλότυχος, ο Γιάννης ο Βλογημένος.

---

Λεξιλόγιο

1. Βολοδέρνω - βασανίζομαι γυρνώντας από δω κι από κει 

2. Λεμπεσουριά - φτωχολογιά

3. Ρουπάκι - αγριοβελανιδιά

4. Ξελοχίζω - ζωηρεύω τη φωτιά

5. Πυτιά (η) - μαγιά απ’ την οποία γίνεται το τυρί

6. Μογιλάλος - βουβός

συνδυασμός Β και Γ νόμου Νεύτωνα!!!

μια έξυπνη άσκηση για την τριβή

ένα αυτοκίνητο κινείται με ταχύτητα 108km/h σε οριζόντιο δρόμο. Ξαφνικά φρενάρει απότομα και οι τροχοί μπλοκάρουν. Το αυτοκίνητο γλιστρώντας, σταματά μετά από 6s. (θεωρείστε το g=10m/s²). ο συντελεστής τριβής μεταξύ των ελαστικών και του δρόμου είναι :

     a)     0,57              b) 0,5              c)  0,77               d)1,11                e) 1,8

καταβασίες Χριστουγέννων

http://www.youtube.com/watch?v=VdRpiCPgTBY&feature=player_embedded

μια ωραία απόδειξη που δεν έχει το σχολικό βιβλίο!!!

κύκλος ιδανικού αερίου

του Κωστή Παλαμά

Να 'μουν του σταύλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.
Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,
το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του..
Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι
κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.
Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία
που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.
Να 'μουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι. 

ΠΙΣΤΗ

ΠΙΣΤΗ

Δεν εχεις πίστη όταν τα στάχυα σου
προσμένεις να γενούν σιτάρι
κι' απ' τ' άκαρπο δεντρί που κέντρωσες
προσμένεις καρπερό βλαστάρι.
Πίστη εχεις οταν απ' το χέρσωμα
και τ' αστραποκαμένα ξύλα
προσμένεις τους καρπούς ολόδροσους
και καταπράσινα τα φύλλα.

Δεν έχεις πίστη όταν τ' απόβραδο
προσμένεις να προβάλλουν τ' άστρα
και με του πετεινού το λάλημα
να φέξει η αυγή ροδογελάστρα.
Πίστη έχεις όταν όσο αλογιστο
και πλάνο ο νους σου κι αν το ξέρει
προσμένεις ήλιο τα μεσάνυχτα
κι αστροφεγγιά το μεσημέρι.

Δεν εχεις πίστη όταν πιστεύοντας
ρωτάς την κρίση και τη γνώση
Δεν έχεις πίστη όταν την πίστη σου
στη λογική εχεις θεμελιώσει.
Πίστη έχεις όταν κάθε σου όνειρο
τ' άνάφτεις στο βωμό της τάμα
κι άν κάποιο τάμα σου είν' αδύνατο
προσμένεις να γενεί το θάμα.

Γ. Δροσίνης

ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ!!!

 ένα διδακτικότατο μέρος της ταινίας "το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο"!!!  

ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΚΑΙ ΙΚΑΝΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΣΕ ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

 

ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΛΛΗΛΙΑ ΚΥΜΑΤΩΝ

ΕΠΑΛΛΗΛΙΑ ΚΥΜΑΤΩΝ

ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΦΩΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Δε θέλω του κισσού το πλάνο ψήλωμα

Δε θέλω του κισσού το πλάνο ψήλωμα Σε ξένα αναστυλώματα δεμένο. Ας είμαι ένα καλάμι, ένα χαμόδεντρο. Μα όσο ανεβαίνω, μόνος ν’ ανεβαίνω. Δε θέλω του γυαλιού το λαμπροφέγγισμα, Που δείχνεται άστρο με του ήλιου τη χάρι. Θέλω να δίνω φως από τη φλόγα μου, Κι ας είμαι κι ένα ταπεινό λυχνάρι.

φωτερά σκοτάδια Γ Δροσσίνη 
διατηρήσαμε την ορθογραφία της εποχής του συγγραφέως

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Σ-Λ στις δυνάμεις (Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

1^Ο  Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα Σ αν είναι ορθές και με το γράμμα Λ αν είναι λανθασμένες

        I.            Η δύναμη είναι διανυσματικό μέγεθος και μονάδα της είναι το kg____________

      II.            Η παραμόρφωση σε ένα ελατήριο είναι ανάλογη της παραμόρφωσης ___________

    III.            Δύο κάθετες δυνάμεις μπορούν να δώσουν συνισταμένη ίση με μηδέν___________

   IV.            Δύο αντίθετες δυνάμεις δίνουν συνισταμένη διαφορετική από το μηδέν___________

     V.            Χωρίς τριβή θα περπατούσαμε πιο γρήγορα ____________

   VI.            Το βάρος ενός σώματος είναι μεγαλύτερο στον ισημερινό παρά στον βόρειο Πόλο__________

 VII.            Η μάζα ενός σώματος είναι διαφορετική λέξη της έννοιας του βάρους___________

VIII.            Το βάρος είναι μονόμετρο μέγεθος___________

    IX.            το αποτέλεσμα μιας δύναμης εξαρτάται μόνο από το μέτρο της_____________

      X.            το βάρος ενός σώματος είναι αντιστρόφως ανάλογο της μάζας του____________

  ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟ-ΕΝΤΑΣΗ ΗΛΕΚ. ΠΕΔΙΟΥ

1.      Σε δύο σημεία της ευθείας Α και Β βρίσκονται αντίστοιχα δύο φορτία Q₁ = +Q και

Q₂ =-2Q. Η δύναμη με την οποία έλκονται τα δύο φορτία έχει μέτρο F= 9 10^-3 N. Η ένταση στο μέσο Μ της απόστασης ΑΒ έχει μέτρο Ε= 5.4  10⁴ Ν/C . Να προσδιοριστούν οι τιμές των φορτίων.

2.    στο άκρο Α ενός ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ βρίσκεται ένα σημειακό φορτίο Q₁  και στο μέσο Μ αυτού , ένα σημειακό φορτίο  Q₂ = -4mC . ποιο είναι το πρόσημο και το μέγεθος του φορτίου Q₁  όταν η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου είναι μηδέν στο άκρο Β;

 Ερωτήσεις σημαντικές:

• διαφορές και ομοιότητες δυνάμεων βαρύτητας και ηλεκτρικών δυνάμεων.
• Ιδιότητες των δυναμικών γραμμών
• Έννοια ηλεκτροστατικού πεδίου
• Σημαντικότατο το παράδειγμα 2 του σχολικού βιβλίου σελ. 15!!!!!

τα σκολειά χτίστε!

Με τη φλόγα που ψαίνει και που πλάθει,

με της καρδιάς τη φλόγα, με του Λόγου

τη δύναμη, ξεσκέπαστα, καθάρια,

και με τα χέρια, και με τα μαχαίρια,

τον τόπο πάρτε.

Κάτου σημάδια που έμπηξε το ψέμα!

Τα ταξίματα φέρτε στης Αλήθειας

της ιερής το βωμό και τα σφαχτάρια.

Στον τόπο απάνου όχι πολέμων κάστρα•

τα σκολειά χτίστε!

Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα,

γερά θεμελιωμένα, από της χώρας

ακάθαρτης, πoλύβοης, αρρωστιάρας

μακριά μακριά τ' ανήλιαγα σοκάκια,

τα σκολειά χτίστε!

Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων

περίσσια ανοίχτε, νάρχεται ο κυρ Ήλιος,

διαφεντευτής, να χύνεται, να φεύγει,

ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνοντας

το φεγγάρι.

Γιομίζοντάς τα να τα ζωντανεύουν

μαϊστράλια και βοριάδες και μελτέμια

με τους κελαϊδισμούς και με τους μόσκους•

κι ο δάσκαλος, ποιητής και τα βιβλία

να είναι σαν κρίνα.

Του τραγουδιού τη γλώσσα αντιλαλώντας,

και τα βιβλία σαν τα τραγούδια να είναι!

Στη γη της ομορφιάς, αρματωμένη

την Επιστήμη, η Ομορφιά, χαρά της!

αρχή σοφίας!

Τα σκολειά χτίστε, υψώστε τα πλατάνια

για το δροσό στης ρεματιάς τη χάρη,

για τον καρπό σπάρτε τα αμπέλια, ας είναι

τ' αγαθά τους αγνά κρασιά, και ας είναι

γούρμα* σταφύλια,

λογής, κεχριμπαρένια, άλικα, μαύρα.

Όπου απλωσιά, όπου ψήλωμα, όπου υγεία,

στα πέλαα ν' αγναντεύουν τα καράβια

και τους αϊτούς να λαχταράν και τ' άστρα

στα ουράνια πλάτια.

Και βαθιούς τράφους γύρω γύρω σκάφτε

και πύργους πολεμόχαρους υψώστε

και βαρδιατόρους βάλτε να κρατάνε

μακριά μακριά τον ψεύτη και τον πλάνο

της Ρωμιοσύνης.

Ξόβεργα και καρφιά κρατά και πάει

και πιάνει και καρφώνει και σκοτώνει•

του φτερωτού πιο απ' όλα κυνηγάρης,

αρχίζοντας από τις πεταλούδες,

φτάνει στη Σκέψη.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ Γ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΝΕΥΤΩΝΑ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1)      Να σχεδιάσετε τις δυνάμεις που ασκούνται στα σώματα και να βρείτε τις αντιδράσεις τους στις περιπτώσεις α) ένα ακίνητο μήλο πάνω σε ένα τραπέζι  β)  ένα σώμα κρεμασμένο σε ένα σκοινί    γ) 3 σώματα το ένα πάνω στο άλλο  δ) ένας άνθρωπος να στέκεται στο έδαφος ε) ένα αεροπλάνο που πετά   στ)ένα κουπί μέσα στο νερό  ζ) ένας άνθρωπος να περπατά

2)      Σώμα μάζας 10kg ηρεμεί πάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Δένουμε το σώμα με ένα σκοινί μη εκτατό και τραβούμε από το άλλο άκρο με το χέρι μας, ασκώντας δύναμη F₁=20N. Να βρείτε την επιτάχυνση του σώματος στις εξής περιπτώσεις: α) το σκοινί δεν έχει μάζα  β)  το σχοινί έχει μάζα m_σχ=1kg.

3)      Σώμα μάζας m₁=10Kg ισορροπεί πάνω σε λείο οριζόντιο τραπέζι. Από το σώμα δένουμε αβαρές σκοινί που διέρχεται από αβαρή τροχαλία. Να βρείτε την επιτάχυνση του σώματος όταν στο ελεύθερο άκρο του σκοινιού α) ασκήσουμε σταθερή δύναμη F=50N  και β) κρεμάσουμε σώμα μάζας m=5kg (δίνεται g=10m/s²)

4)      Ένα σώμα βάρους 5Ν ισορροπεί πάνω σε οριζόντιο τραπέζι. Α) Να σχεδιάσετε την αντίδραση του βάρους του και να υπολογίσετε το μέτρο της αντίδρασης . Β) να σχεδιάσετε τη δύναμη που το τραπέζι ασκεί στο σώμα και να βρείτε το μέτρο της. Ποια είναι η αντίδραση αυτής της δύναμης και ποια τιμή έχει;

Γ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΥΤΩΝΑ  ΘΕΩΡΙΑ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ:  αν ένα σώμα ασκεί σε ένα δεύτερο σώμα μια δύναμη F, τότε και το δεύτερο σώμα ασκεί στο πρώτο μια δύναμη ΑΝΤΙΘΕΤΗ  της αρχικής, δηλαδή, ίσου μέτρου, ίδιας φοράς και αντίθετης διεύθυνσης. η μια από αυτές τις δυνάμεις (οποιαδήποτε) ονομάζεται δράση και η άλλη ονομάζεται αντίδραση.

ΆΡΑ : οι δυνάμεις στη φύση εμφανίζονται κατά ζεύγη!!! 

Εάν η δράση και η αντίδραση είναι αντίθετες, τότε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η συνισταμένη δύναμη είναι ΜΗΔΕΝ;  ΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙ!!!!

Η ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΔΕΝ ΔΡΟΥΝ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΩΣ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΝΙΣΤΑΜΕΝΗ ΤΟΥΣ!!!!

Δηλαδή ο Κώτσος (Α ΣΩΜΑ) σπρώχνει το ντουβάρι(Β ΣΩΜΑ) και το ντουβάρι σπρώχνει τον Κώτσο…..οι 2 δυνάμεις ΔΕΝ έχουν κοινό σημείο εφαρμογής και ως εκ τούτου, ΔΕΝ μπορούμε να τις προσθέσουμε διανυσματικά!!!!

Γιατί ενώ σύμφωνα με τον Γ νόμο Νεύτωνα αν ρίξω μια σφαλιάρα σε ένα κουνούπι (δηλαδή του ασκήσω δύναμη πχ 100Ν) και το κουνούπι ασκεί πάνω στο χέρι μου δύναμη μέτρου 100Ν παρόλα αυτά το κουνούπι βλέπει τα ραδίκια ανάποδα; Γιατί το κουνούπι αποκτά μεγαλύτερη επιτάχυνση από το χέρι μου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: σύμφωνα με το β νόμο του Νεύτωνα   α=F/m , επομένως, το σώμα μικρότερης μάζας, αποκτά μεγαλύτερη επιτάχυνση από το σώμα μεγαλύτερης μάζας……μάλιστα, τόσες φορές μεγαλύτερη, όσες φορές είναι μεγαλύτερη η μάζα του β σώματος!!! Δηλαδή, αν το χέρι μας έχει 1000 φορές μεγαλύτερη μάζα από το κουνούπι, τότε το κουνούπι  θα αποκτήσει 1000 φορές μεγαλύτερη επιτάχυνση από το χέρι μας!!!

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΠΑΦΗΣ:  Α) δυνάμεις από τεντωμένο νήμα (τάσεις)  Β) δυνάμεις από ελατήρια  Γ) άνωση ρευστού κτλ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ:  Α) δυνάμεις μεταξύ πλανητών και αστέρων ( Βαρυτικές )  Β) μαγνητικές Γ) ηλεκτρικές  Δ) Βάρος (γήινο)

καλώς ανταμωθήκαμε!!!

πόσο ωραία είναι η φυσική; γιατί άραγε ένας μέσος μαθητής στο άκουσμα του ονόματός της...βγάζει σπυράκια; τι είναι αυτό που τελικά κάνει το μάθημα αυτό, να φαντάζει τόσο δύσκολο; σε τελική ανάλυση, ποιες προσπάθειες κάνουμε εμείς οι δάσκαλοι της φυσικής, ώστε ο μεγάλος μας έρωτας....να μοιραστεί απλόχερα και στους μαθητές μας; 

το παρόν ιστολόγιο, στόχο έχει να βοηθήσει κατά βάθος τους μαθητές μου, σε μια περαιτέρω "συνοδοιπορία" έξω από την τάξη, μακριά από τον πίνακα και το ψυχρό της κλίμα, να ενισχύσει το ταξίδι τους στα μονοπάτια της φυσικής....

σε καμμιά περίπτωση δεν φιλοδοξεί να διδάξει φυσική!!! παρά μονάχα να αφουγκραστεί τις όποιες ενστάσεις των μαθητών στη διδασκαλία της, να ακούσει με ενδιαφέρον τις προτάσεις τους για τη διδασκαλία του μαθήματος........και να δώσει την ευκαιρία στα παιδιά, να ξανανταμώσουν και έξω από την τάξη με το μεγάλο τους έρωτα.......τη ΦΥΣΙΚΗ!!!   :P :P :p :p