Στην ταλαιπωρημένη μας εποχή λιγόστεψαν επικίνδυνα όλοι εκείνοι που ποιμαίνουν και διδάσκουν τις λογικές ψυχές με αγάπη. Ακόμη περισσότερο, λιγόστεψαν εκείνοι που ποιμαίνουν ή διδάσκουν με επίγνωση, τέχνη, στρατηγική, σοβαρότητα. Ποιοι όμως ποιμαίνουν; Πνευματικοί, Κληρικοί, Δάσκαλοι, Καθηγητές και Γονείς. Όλοι ποιμαίνουν, είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι.
Ο χώρος της ψυχολογίας, των θετικών επιστημών, της λογοτεχνίας, των γραμμάτων, έχει πολλά να τους προσφέρει σε αυτή τους την επιθυμία.
Δυστυχώς όμως, η ευφορία που δημιουργήθηκε από τη θεολογική άνθιση στον τόπο μας, αποτελεί απρόσφορο έδαφος για την γονιμοποίησή της με χώρους του επιστητού. Οι τελευταίοι βιώνονται προκαταβολικά ως “δυτικότροποι”, “κοσμικοί”, “περιττοί”, ακόμη και “επικίνδυνοι”. Το κλίμα για τις θετικές επιστήμες αλλά και τις ψυχολογικές είναι πολύ βαρύ στον εκκλησιαστικό χώρο.
Ακόμη και εκεί που αποδέχονται την χρησιμότητα αυτών των επιστημών, δεν φαίνεται να υποπτεύεται κανείς την τεράστια δύναμη στην αναμόρφωση της ποιμαντικής πρακτικής, του θεολογικού σκεπτικού, της εκκλησιαστικής ζωής, ούτε τους ευρείς ορίζοντες της συνθέσεως των φυσικών επιστημών και της ορθοδόξου πίστεως.
Τέτοιου είδους συνθέσεις και τομές, ονομάζονται εύκολα “συμβιβασμοί” και “κίνδυνοι” για την Ορθοδοξία. Όχι πως δεν υπάρχουν κίνδυνοι για την Ορθοδοξία από τέτοιες συναντήσεις, υπάρχουν αρκετοί και ελλοχεύουν κάθε στιγμή. Αλλά κίνδυνοι για την Ορθοδοξία υπάρχουν και όταν δεν διαλέγεται με κανέναν χώρο. Αυτός είναι ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για Αυτή. Οι υποτιθέμενοι κίνδυνοι δεν είναι λόγος να ματαιωθούν οι διάλογοι και οι συναντήσεις, όπως και οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια του καθενός μας δεν αποτελούν επαρκή αιτία για να μη ζήσουμε και να μην δημιουργήσουμε.
Η πραγματική δυσκολία που κρύβεται πίσω από τα παραπάνω επιχειρήματα είναι συνήθως ψυχολογικής τάξεως. Πολλοί ασυνείδητα φοβούνται ότι με τη νέα γνώση, τα νέα εργαλεία σκέψης, θα ελεγχθούν και θα ανατραπούν ανεπίγνωστα προβληματικά τους στοιχεία, τα οποία τώρα δεν αγγίζονται με τον παγιωμένο “θεολογικό” γλωσσικό τους κώδικα. Φυσικά αυτά έχουν να κάνουν με την υφέρπουσα παντοδυναμία τους και το σύνδρομο του σωτήρα,με λανθάνουσα ιδιοτέλεια και κατάχρηση εξουσίας, με την προσωπική τους ιδρυματοποίηση της αλήθειας, με άλυτα ακόμη προβλήματα του ψυχισμού τους.
Αυτά απειλούνται στην πραγματικότητα για όλους μας και ανυπομονώ για εκείνη τη στιγμή που δε θα φοβόμαστε αυτή την “απειλή” αλλά θα την επιζητούμε!
Αλλά η μάχη έχει κριθεί κατά τη γνώμη μου. Το μέλλον ανήκει στην σύνθεση που ανέφερα η οποία διαθέτει σύμμαχο την αφθονία του ανθρώπινου πόνου, του ανθρώπου που θέλει απαντήσεις, την βαθμιαία κατάρρευση των προσωπείων(φυσικά και των εκκλησιαστικών), της γνώσης που συνεχώς αυξάνεται. Δεν είναι δυνατόν στην εποχή μας να θέλουμε να εκφέρουμε θεολογικό λόγο χωρίς να γνωρίζουμε φυσική. Και εννοώ τη σύγχρονη φυσική, όχι την κλασική φυσική. Δεν είναι δυνατόν να φοβάται η Ορθοδοξία τον διάλογο με το νέο, το φρέσκο, βάζοντας την ταμπέλα του “αιρετικού” στους συνομιλητές της. Αν υπάρχει μια αιώνια αλήθεια, αυτή είναι το μήνυμα της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο. Αν κάποιος πρέπει να καταρρίψει τα “δεδομένα” , αυτός είναι η Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία των σχέσεων, του διαλόγου, του ασυμβίβαστου, της έκπληξης, της αποκάλυψης, της ανακάλυψης.
Η προέκταση του Χριστού μέσα στην ιστορία είμαστε εμείς οι Χριστιανοί. Αν κάποιοι βρίζουν ή υποτιμούν τον Χριστό, καλά κάνουν! Αλλά ποιον Χριστό; Έναν παραμορφωμένο Χριστό, αφού έχουμε εμείς παραμορφώσει την εικόνα του. Εμείς πρώτοι προσβάλαμε την εικόνα Του και αυτήν την κουτσουρεμένη εικόνα, ενός α-Χριστού είναι που αμφισβητούν ή προσβάλουν ή βλασφημούν.
Επιτέλους, πρέπει η θεολογία να γονιμοποιήσει τη σκέψη της με τις θετικές επιστήμες, ώστε και το μάθημα των θρησκευτικών να βρει τη θέση του μέσα στη σχολική τάξη.
Τον ουσιαστικότερο ρόλο για την επιτυχία του τον έχει ο εμπνευσμένος δάσκαλος. Αυτός θα κάνει το μάθημα εξαιρετικά σπουδαίο ή μια φαρσοκωμωδία. Ο διάλογος με το διαφορετικό δεν μπορεί αν απουσιάζει από το μάθημα αυτό! Αν ένα μάθημα θα έπρεπε να σπέρνει την αμφιβολία, τότε αναμφίβολα αυτό θα ήταν το μάθημα των θρησκευτικών. Στο χέρι λοιπόν του διδάσκοντα είναι να επιτύχει να δημιουργήσει σκεπτόμενους ανθρώπους, προβληματισμένους ανθρώπους ή προβληματικούς ανθρώπους!
Ο χώρος της ψυχολογίας, των θετικών επιστημών, της λογοτεχνίας, των γραμμάτων, έχει πολλά να τους προσφέρει σε αυτή τους την επιθυμία.
Δυστυχώς όμως, η ευφορία που δημιουργήθηκε από τη θεολογική άνθιση στον τόπο μας, αποτελεί απρόσφορο έδαφος για την γονιμοποίησή της με χώρους του επιστητού. Οι τελευταίοι βιώνονται προκαταβολικά ως “δυτικότροποι”, “κοσμικοί”, “περιττοί”, ακόμη και “επικίνδυνοι”. Το κλίμα για τις θετικές επιστήμες αλλά και τις ψυχολογικές είναι πολύ βαρύ στον εκκλησιαστικό χώρο.
Ακόμη και εκεί που αποδέχονται την χρησιμότητα αυτών των επιστημών, δεν φαίνεται να υποπτεύεται κανείς την τεράστια δύναμη στην αναμόρφωση της ποιμαντικής πρακτικής, του θεολογικού σκεπτικού, της εκκλησιαστικής ζωής, ούτε τους ευρείς ορίζοντες της συνθέσεως των φυσικών επιστημών και της ορθοδόξου πίστεως.
Τέτοιου είδους συνθέσεις και τομές, ονομάζονται εύκολα “συμβιβασμοί” και “κίνδυνοι” για την Ορθοδοξία. Όχι πως δεν υπάρχουν κίνδυνοι για την Ορθοδοξία από τέτοιες συναντήσεις, υπάρχουν αρκετοί και ελλοχεύουν κάθε στιγμή. Αλλά κίνδυνοι για την Ορθοδοξία υπάρχουν και όταν δεν διαλέγεται με κανέναν χώρο. Αυτός είναι ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για Αυτή. Οι υποτιθέμενοι κίνδυνοι δεν είναι λόγος να ματαιωθούν οι διάλογοι και οι συναντήσεις, όπως και οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια του καθενός μας δεν αποτελούν επαρκή αιτία για να μη ζήσουμε και να μην δημιουργήσουμε.
Η πραγματική δυσκολία που κρύβεται πίσω από τα παραπάνω επιχειρήματα είναι συνήθως ψυχολογικής τάξεως. Πολλοί ασυνείδητα φοβούνται ότι με τη νέα γνώση, τα νέα εργαλεία σκέψης, θα ελεγχθούν και θα ανατραπούν ανεπίγνωστα προβληματικά τους στοιχεία, τα οποία τώρα δεν αγγίζονται με τον παγιωμένο “θεολογικό” γλωσσικό τους κώδικα. Φυσικά αυτά έχουν να κάνουν με την υφέρπουσα παντοδυναμία τους και το σύνδρομο του σωτήρα,με λανθάνουσα ιδιοτέλεια και κατάχρηση εξουσίας, με την προσωπική τους ιδρυματοποίηση της αλήθειας, με άλυτα ακόμη προβλήματα του ψυχισμού τους.
Αυτά απειλούνται στην πραγματικότητα για όλους μας και ανυπομονώ για εκείνη τη στιγμή που δε θα φοβόμαστε αυτή την “απειλή” αλλά θα την επιζητούμε!
Αλλά η μάχη έχει κριθεί κατά τη γνώμη μου. Το μέλλον ανήκει στην σύνθεση που ανέφερα η οποία διαθέτει σύμμαχο την αφθονία του ανθρώπινου πόνου, του ανθρώπου που θέλει απαντήσεις, την βαθμιαία κατάρρευση των προσωπείων(φυσικά και των εκκλησιαστικών), της γνώσης που συνεχώς αυξάνεται. Δεν είναι δυνατόν στην εποχή μας να θέλουμε να εκφέρουμε θεολογικό λόγο χωρίς να γνωρίζουμε φυσική. Και εννοώ τη σύγχρονη φυσική, όχι την κλασική φυσική. Δεν είναι δυνατόν να φοβάται η Ορθοδοξία τον διάλογο με το νέο, το φρέσκο, βάζοντας την ταμπέλα του “αιρετικού” στους συνομιλητές της. Αν υπάρχει μια αιώνια αλήθεια, αυτή είναι το μήνυμα της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο. Αν κάποιος πρέπει να καταρρίψει τα “δεδομένα” , αυτός είναι η Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία των σχέσεων, του διαλόγου, του ασυμβίβαστου, της έκπληξης, της αποκάλυψης, της ανακάλυψης.
Η προέκταση του Χριστού μέσα στην ιστορία είμαστε εμείς οι Χριστιανοί. Αν κάποιοι βρίζουν ή υποτιμούν τον Χριστό, καλά κάνουν! Αλλά ποιον Χριστό; Έναν παραμορφωμένο Χριστό, αφού έχουμε εμείς παραμορφώσει την εικόνα του. Εμείς πρώτοι προσβάλαμε την εικόνα Του και αυτήν την κουτσουρεμένη εικόνα, ενός α-Χριστού είναι που αμφισβητούν ή προσβάλουν ή βλασφημούν.
Επιτέλους, πρέπει η θεολογία να γονιμοποιήσει τη σκέψη της με τις θετικές επιστήμες, ώστε και το μάθημα των θρησκευτικών να βρει τη θέση του μέσα στη σχολική τάξη.
Τον ουσιαστικότερο ρόλο για την επιτυχία του τον έχει ο εμπνευσμένος δάσκαλος. Αυτός θα κάνει το μάθημα εξαιρετικά σπουδαίο ή μια φαρσοκωμωδία. Ο διάλογος με το διαφορετικό δεν μπορεί αν απουσιάζει από το μάθημα αυτό! Αν ένα μάθημα θα έπρεπε να σπέρνει την αμφιβολία, τότε αναμφίβολα αυτό θα ήταν το μάθημα των θρησκευτικών. Στο χέρι λοιπόν του διδάσκοντα είναι να επιτύχει να δημιουργήσει σκεπτόμενους ανθρώπους, προβληματισμένους ανθρώπους ή προβληματικούς ανθρώπους!
